| Əsgər: |
(Ayağa durur, çox bərk danışır).
Günlərin bir günü, axşam saat doqquzda
bazardan gəlirdim. Ada, bir də gördüm ki,
birisi dalımca gəlir. Bir az getdim gördüm
ki, yenə gəlir. Dedim, yəqin ki, mənimlə
düşməndir, o saat piştovu belimdən
çıxartdım (göstərir), çəkdim
yuxarı ayağa, dedim: ədə, dayan! Bir də
gördüm dalımca gələn götürüldü;
ədə, dayan, ədə dayan!.. Dayanmadı,
part, bir güllə!.. Bir də gördüm: şarap!..
Yıxıldı yerə. Dedim, baxım görüm
kimdir? Bir də gördüm kim?.. Həmin bu Məşdi
İbad! Dedim, yəqin kişini öldürmüşəm.
Amma, allahdan olan kimi, güllə dəyməmişdi.
(Gəlir yanına). Sağ ol Məşdi
İbad! Sağlığına içirəm.
|
| Məşədi
İbad : |
Çox sağ ol!
(Kənara). Heç görün dəxli var?! |
| Rza bəy: |
(durur). Əfəndilər, müsaidənizlə
bir qaç gəlmə sez ifadəsinə əşəddi
ehtiyacım vardır. (Heç kəs dinməyir).
Əfəndilərim, sükut eyliyirsiniz, əcəba,
müsaidə vermiyorsinizmi! (Yenə heç kəs
dinmir). Əfəndilər, bir də cavab verməyəcək
olsanız, bu mübhəm sükutinizi kəndim
üçün böyük bir həqarət ədd
edəcəyəm. Bəkləyürəm, əfəndilərim!
(Yenə heç kəs dinməyir). Rüstəm
bəy, bəndənizi təhqir etmək fikriniz
var idisə, nə üçün bunu xanənizdə
icra ediyorsiniz, bunu başqa bir yerdə əda etmək
qabil dəyildimi? |
| R ü s t ə
m b ə y : |
Çox sağ ol,
çox razıyam! |
| Rza bəy: |
(acıqlı).
Canım, siz anlamıyorsınızmı ki, mən
nə diyirəm; ya həqarətmi? Oylə isə,
ıən burada oturmam! (Tələsik papağını
geyir). |
| R ü
s t ə m b ə y : |
Rza
bəy, hara buyurursan? |
| Rza bəy: |
Canım,
mən həqarət qəbul edən adam deyiləm,
on dəqiqədir ki, sizdən söz deməyə
izn istəyirəm, amma cavabında dinməyirsiniz;
bu böyük həqarətdir, sabah bunu qəzetimdə
yazaram.. |
| Həsənqulu bəy: |
Deməli, sən bizdən
izn istəyirmişsən? Əşi, vallah, mən
elə bildim ki, sən nitq söyləyirsən,
başa düşə bilmədim. |
| O b i r i l ə r i. |
Vallah, biz də başa
düşmədik. |
| Məşədi İbad
: |
Axı, o qədər
qəliz danışırsan ki, bilmək olmur ki,
nə deyirsən. Mənim özüm tarix-nadir
kitabını yarısına qədər oxumuşam,
amma sənin dilini anlamıram. Bu bisavadlar neyləsin?
(Rüstəm bəy durub Rzanı oturdur)
|
| R ü s t ə m b ə
y : |
Sən allah, bizi mə'yus
eyləmə, bağışla, anlamadıq. Bisavad
adamıq. |
| Həsən bəy: |
(ayağa durur).
Ğaspoda, mənə pazvolt eyləyin, bir-iki kəlmə
Rüstəm bəy haqqında söz söyləyim!
|
| H a m ı. |
Buyur-buyur!
|
| Məşədi İbad
: |
Görək, bu nə
deyir? |
| Həsən bəy: |
Ğaspoda! Platon demişdir
ki, çelovek jivotnoye obşestvennoye, yə'ni insan
bir sürü heyvandır.. |
| Məşədi İbad
: |
Heyvan özünsən! |
| Həsən bəy: |
Məşhur uçonıy Darvin də
bütün hamıya dokazat eylədi ki, insan meymundan
əmələ gəlibdir. Darvinin bu sözü
ilə saqlasitsya olmaq üçün gedib Afrikadakı
«buşmen»lərə və «kontintot»lara baxmaq lazım
deyil. Ancaq dovolno çto, bizim bu məclisimizdə
oturan Məşədi İbada baxmaq lazımdır.
(Hamı başını aşağa salır).
Bu sözlər ilə mən Məşədi
İbadı askarbit eyləmək istəmirəm,
mən özüm də meymuna bənzəriyəm.
Amma bir o qədər yox. No Məşədi İbad
isə lap aranğutan meymunudur ki, durubdur. Mən
yenə povtarit eyləyirəm ki, mənim qəsdim
Məşədi İbadı askarbit eyləmək
deyildir. Ancaq mən onu yetirmək istəyirəm
ki, pozvolte, Məşədi İbadın nəyi
və harası Rüstəm bəyə xoş
gəlibdir ki, gözəl qızı olan madmazel
Gülnazı ona verir? Gözəlliyi? Xeyr! Məşədi
İbad, ərz eylədim ki, çirkindir. |
| Məşədi İbad
: |
Mürtəd oğlu mürtədi
yıxıb ağzına-ağzına vurasan. |
| Həsən bəy: |
Cavanlığı? Xeyr,
Məşədi İbad qocadır. Bəs nəyi?
Neujeli Məşədi İbadın pulu, malı,
dövləti? Xeyr, xeyr; Rüstəm bəy pulagir
adam deyildir. Nakones, bəs nəyi? Bu saat ərz
eyləyim. Bax, biz burada şərab içirik, amma
Məşədi İbad içmir. Deməli, Məşədi
İbad nədir? Məşədi İbad istinni
müsülmanindir; i tak, Rüstəm bəy öz
qızını, mənim mneniyama görə,
Məşədi İbadın istinni müsülmanin
olmağına görə veribdir, ona görə
yaşasın Rüstəm bəy! |
| H a m ı. |
(yavaşdan). Yaşasın,
yaşasın!.. |
| Rza bəy: |
Maşallah bu kəlama! |
| Həsənqulu bəy: |
Daha nitq demək lazım
deyildir. Duraq ayağa! |
| H a m ı. |
Duraq! (Dururlar).
|
| Əsgər: |
Yavaş-yavaş getmək
vaxtı dəyildirmi? |
| H a m ı. |
Bəli, vaxtdır. |
| Həsənqulu bəy: |
Rüstəm bəy, xudahafiz
(əl verir). Məşədi İbad, xudahafiz
(əl verir). |
| Əsgər: |
Rüstəm bəy, xudahafiz,
Məşdi İbad, xudahafiz. |
| Həsən bəy: |
Rüstəm bəy, xudahafiz,
Məşdi İbad, xudahafiz (əl verir).
|
| Məşədi
İbad : |
(acıqlı).
Cəhənnəm ol o yana, mürtəd! Mənə
meymun deyib, sonra da əl verirsən? |
| R ü s t ə m b ə
y : |
Nə oldu, nə oldu?
|
| Həsən bəy: |
Pozvolte, pozvolte, ya yemu
zadam merzavsu! |
Hamı yığılır. «Nə
oldu, nə oldu?» deyib, aralaşdırırlar,
şuluqluq düşur.
|
M u s i q i
|
| Həsən bəy: |
Mən sənə tay-tuş
deyiləm, vurram başın, (2 dəfə)
Darbadağın lap dağılar, rədd ol burdan.
(2 dəfə) |
| Həsənqulu bəy: |
A gedə, Həsən,
bəs deyilmi, eyb olsun ki,
İntiligent ola-ola savaşırsan. (2 dəfə)
|
| Məşədi İbad
: |
Həzərat! Əhvalat
özünüzə mə'lumdur. "Mən gözümün
ağır-qarası olan bir qızımı, bax,
bu kişiyə ərə verirəm". |
| H a m ı. |
A gedə, ayıbdır
sizə bu rəftar, rəftar, (2 dəfə)
Xalqın evində dava etmək pis şeydir.
Xalqın evində dava etmək pis şeydir.
Adama yaraşmaz, adama yaraşmaz,
Adama yaraşmaz, maz, maz, maz, maz, maz... |
P ə r d ə
|
|
